*Processing...*

Thử tưởng tượng xem, nếu bạn là một y tá, bạn có thể sẽ chăm sóc 80-100 bệnh nhân bị nhiễm Ebola một ngày, nếu bạn là một bác sĩ, bạn sẽ có nghĩa vụ khám bình quân cho gần hơn 80,000 người nếu bốn triệu dân bị nhiễm Ebola ở Liberia. Với một sai sót là bạn có thể lây nhiễm và cái chết sẽ vồ lấy bạn.

Ebola là một loại virus gây ra căn bệnh được biết đến như là bệnh sốt xuất huyết, thuộc dòng dõi của gia đình Filovidae. Các bệnh này do vi rút gây ra dẫn đến sốt cao và trong một số trường hợp, gây chảy máu nặng (xuất huyết). Bệnh do virus Ebola gây ra đặc biệt nguy hiểm với tỉ lệ tử vong từ 50 đến 90 phần trăm.

Những tư tưởng sai lệch về Ebola:

#1 Cơn bùng phát Ebola ở Mỹ có tỉ lệ tử vong từ 30-90%

#2 Mọi bệnh nhân Ebola đều có dấu hiệu bị sốt.

#3 Virus có nguy cơ đột biến và lây lan qua không khí

#4 Ebola gây chảy máu qua các lỗ tiếp xúc(mắt, mũi, miệng).

Ebola ban đầu đã có dấu hiệu bùng phát lẻ tẻ đầu tiên ở Sudan vào năm 1976 và lan truyền với tốc độ chóng mặt, gây ra sự bùng phát dịch nhiều nơi ở Châu Phi, tiêu biểu nhất là ở ba nước: Guinea, Liberia và Sierra Leone.

Mình không nói nhiều về lý thuyết của Ebola, vì mình không phải là chuyên gia trong lĩnh vực y tế thế giới hay là head của WHO Tedros Adhanom, thay vào đó tụi mình sẽ đào sâu hơn về những phản ứng của người trong và ngoài cuộc, những khó khăn thử thách mà các nước ở thế giới thứ 3 phải gánh chịu khi đại dịch ập tới, nguyên nhân thất bại trong việc phòng chống dịch và những đề xuất giải pháp do các chuyên gia hàng đầu thế giới đề ra trong khoá học Lessons from Ebola: Preventing the Next Pandemic mà mình đã có cơ hội được tìm hiểu nha. Luyên thuyên đủ rồi, let's begin!

Vào năm 2014, đã xác nhận được 11,000 người chết, 27,000 người bị 'dính' Ebola. Nghe không phải là con số quá to lớn so với 280.431 người chết và 4.100.729 người đã và đang bị nhiễm của dịch Covid-19 đúng không, nhưng quá trình chết của người bị nhiễm Ebola ở các nước nghèo thực sự là một hồi chuông cảnh tỉnh nghiêm trọng cho con người vào thời điểm đó, nhưng đoán xem, có ai đã hành động để thay đổi?

Allan Brandt đã nói, Tôi không thấy đại Ebola như là một "perfect storm", một hồi chuông của nhân loại, một cuộc thanh trừng và chắt lọc để làm cho xã hội tươi mới hơn. Không hẳn vậy. Vì mọi người không thực sự suy nghĩ và nghiên cứu những bài học một cách rõ ràng và sáng suốt về những cơn đại dịch trước trong lịch sử con người, và cách nói đó là một cách bỏ rơi những người yếu kém về khả năng miễn dịch hơn người khoẻ mạnh thông thường.

Theo Paul Farmer - một nhà nhân chủng học về y tế đã có cuộc nói chuyện với Ashish Jha và ông đã đưa ra những lý do mà sự lây lan dịch bệnh không trở nên tệ hơn, đó là:

+ Trong thế giới hội nhập của sự ngăn chặn dịch bệnh và sự quan tâm đã lôi kéo sự chú ý của mọi người, từ đó có những sự trợ giúp từ bên ngoài tiêu biểu là của WHO, CDC, CHAI và các nước phát triển như Mỹ, Úc và Anh.

+ Giúp mọi người với cách chôn cất an toàn đã có thể khả thi ở các nước chậm phát triển.

Vậy khi dịch bệnh không thể tệ hơn nữa, nó đã tệ tới mức nào?

Những thử thách cam go trong cuộc chiến chống giặc ... Ebola.

Trước tiên ta có thể nhìn thấy con số tử vong và người bị mắc bệnh rất lớn, gây tổn thất về người nghiêm trọng.

#1 Đáng nói nhất, tính mạng của các nhân viên y tế bị đe doạ nghiêm trọng.

Đến ngày 4.1.2015, theo WHO thống kê có tổng cộng 838 nhân viên y tế đã tiếp xúc với vi rút Ebola và 495 trong số 838 người này đã tử vong. Điều này lúc đó đã dấy lên trong tâm trí của người dân với suy nghĩ rằng những nhân viên y tế đã góp phần lớn làm lây lan đại dịch, vì hầu hết mọi người đều đi tới những phòng khám và sau đó... à làm gì có sau đó nữa. (Thằng này bị ngáo à?!) Sau đó dù có bị những triệu chứng như sốt, tiêu chảy và nôn mửa thì người dân vẫn kiên quyết ở nhà, và điều này càng góp phần làm tăng sự lây lan trong cộng đồng.

#2 Cơ sở hạ tầng và sức chứa các bệnh nhân.

Vào tháng 9 năm 2014, một tờ báo Khoa học nghiên cứu về những đặc điểm cấu tạo gen của Ebola. Có tổng cộng 6 nhà báo chủ chốt từ Sierra Leone đã tham gia giúp đỡ lấy mẫu thử và đã đóng góp vào việc xuất bản tờ báo đó đều đã chết vì dịch bệnh này.

Trong những lúc nền kinh tế trong nước bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch, chính phủ các nước hiếm khi xoay sở được việc phải đầu tư thêm về cơ sở hạ tầng và sức chứa, mà chính nó lại là tác nhân chủ chốt trong công cuộc phòng chống và đẩy lùi dịch Ebola, theo lời thuật lại của nhà nhân chủng học Allan Brandt: "Chúng ta không nghĩ rằng những nguy cơ kèm theo là gì khi không nhúng tay đầu tư vào cơ sở hạ tầng và sức chứa này."

#3 Thiếu sự tin tưởng giữa những người dân địa phương và hệ thống sức khoẻ.

Tưởng tượng khi bạn là một người địa phương ở Liberia, vướng bận không xuể vì những bệnh khác như sốt rét, cầu chảy thì vào một ngày đẹp trời nọ có hàng tá "những chiến sĩ áo trắng" tới làng chào hỏi thân mật bằng cách cung cấp những thông tin về dịch bệnh có tên "Ebola" đang hoành hành và mọi người cần tuân theo những quy định về việc giữ vệ sinh an toàn cho bản thân. Chẳng phải bạn sẽ không đoái hoài hoặc nghi ngờ về những người lạ từ nước ngoài như vậy sao? Điều đó cũng không ngoại lệ đối với người dân thực sự ở Liberia.

#4